'Sphinx': visueel sterke doch mislukte poging tot een Nederlands mysterie

Regie: Diederik van Rooijen | Cast: Andrea Vass (Minke Moorman), Rifka Lodeizen (Eva Moorman), Marcel Hensema (Lucas Moorman), Joy Wielkens (Asha), Ruth Becquart (Fenna), e.a. | Afleveringen: 6 | Speelduur: 46-49 minuten | Jaar: 2024

Sphinx opent met een montage van vage beelden en – hoe kan het ook anders in een Nederlandse productie – een voice-over. Eentje die uitlegt wat een sfinx is. Ook verschijnen enkele openingstitels knipperend in beeld. Dit was halverwege de jaren negentig helemaal hot. Passend dus om het dertig jaar later ook eens in Nederland te proberen, voor het type genreproduct dat hier zelden wordt gemaakt. Maar toch: de voice-over eindigt hier zowaar.

Drie jaar nadat de veertienjarige Minke spoorloos verdween, wordt ze ineens gevonden. Haar ouders, wier huwelijk in de tussenliggende jaren geen stand heeft gehouden, racen naar het ziekenhuis. Drie jaar lang hebben ze elkaar niet gezien en bij gebrek aan enig teken van leven zelfs bijna de hoop opgegeven dat Minke nog in leven was, maar hier is ze dan! Vader bekijkt haar tien seconden en zegt: "Ik wacht wel in de auto."

De gedachte achter dit moment is natuurlijk dat het Minke allemaal te veel wordt en haar vaders aanwezigheid een van de vele prikkels is, dat hij een liefdevolle en wijze keuze maakt door de kamer te verlaten. Maar is dit ook te zien? Nee, we zien slechts een vader die binnen paar tellen gaat van verbazing naar oké-doei. Later in de aflevering maakt hij zich druk over iets wat met zijn ex-vrouw te maken heeft, wat wederom benadrukt dat dit personage zo is geschreven dat de terugkeer van zijn dochter hem worst zal wezen.

Dat de emoties niet rijmen met de situatie is zacht uitgedrukt. Later zal blijken dat dit mankement de gehele serie kenmerkt. Personages krijgen extreme situaties en heftige keuzes voor hun kiezen, maar gaan daar volstrekt ongeloofwaardig mee om. Ook weet de serie nooit inzichtelijk te maken hoe personages tot bepaalde keuzes komen.

Daar komt vervolgens nog een mysterieus sausje overheen, wat meer een nutteloos drabje blijkt. Een adelaar houdt Minkes huis in de gaten en vliegt weg; ja, die vogel heeft wel iets met het plot te maken, maar dat die daar in zijn eentje zit te gluren blijkt achteraf nergens op te slaan. Maker Diederik van Rooijen wil duidelijk graag een sfeer creëren en slaagt daarin, maar deze momenten hebben verder weinig relevantie voor het plot.

Waar in ieder geval geen slecht woord over kan worden gezegd is de cinematografie. Oké, soms voelt het alsof iets zich op een bepaalde locatie afspeelt omdat Van Rooijen die bewust in het script heeft geschreven zodat hij daar kan filmen, maar dat doet hij dan wel bijzonder goed. Sommige plaatjes zijn als bewegende schilderijen. Ook hoofdrolspeelster Andrea Vass verdient lof. Het is een beetje ongemakkelijk dat ze een meisje van zeventien speelt en veel naakt toont, maar verder is haar acteerwerk indrukwekkend.

Zolang nog niet duidelijk is hoe de vork in de steel zit, is er hoop dat Sphinx een goede serie kan zijn. Maar zodra de arend uit de mouw komt, valt alles een kaartenhuis in elkaar. Het gebeurt weliswaar met een pijnlijke onthulling die je niet in de koude kleren gaat zitten, maar ook op dit punt gaat de serie ver voorbij aan waar de personages geloofwaardig in mee zouden gaan.

Het is mooi dat Videoland bereid was om een mysterie als Sphinx te financieren. Oefening baart kunst, maar er wordt in Nederland zelden geoefend met dit soort producties. En dat blijkt helaas. Van Rooijens film Taped is een stuk beter. Niet alleen steekt die logischer in elkaar, maar die productie voelt ook meer als zijn eigen ding. Sphinx is meer een samenraapsel van bekende elementen uit buitenlandse producties. Nogmaals, fijn dat er in Nederland eens iets anders wordt gemaakt. Maar het moet beter. Veel beter.

★★☆☆☆

Sphinx is te zien bij Videoland.